Της Αντιγόνης Λυμπεράκη*Η πάταξη της φοροδιαφυγής, ως λύση με ηθική μάλιστα ανωτερότητα, υποτίθεται πως θα λύσει όλα τα προβλήματα ανώδυνα και -κυρίως- χωρίς μεταρρυθμίσεις. Είναι μια άλλη εκδοχή τού «λεφτά υπάρχουν»
Η φοροδιαφυγή αντιμετωπίζεται κατά παράδοση από τις ελληνικές κυβερνήσεις όπως ο ελληνικός κινηματογράφος παρουσίαζε τις «πλούσιες θείες» στα μάτια των επίδοξων, φτωχών, κληρονόμων: κάπου υπάρχει κάποια περιουσία (που κανείς δεν ξέρει ακριβώς πόση είναι, αλλά είναι μεγάλη), κάποια στιγμή η -ελαφρώς αντιπαθής- θεία θα αποβιώσει (κανείς δεν γνωρίζει το πότε, αλλά δεν θα αργήσει). Αρα οι φτωχοί συγγενείς «έχουν λαμβάνειν»... Και με την προσδοκία ότι «λεφτά υπάρχουν» και σύντομα θα έρθουν, μπορούν να προγραμματίσουν, να «ανοιχτούν» σε έξοδα, να υποσχεθούν σε δανειστές κ.λπ. κ.λπ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το φαινόμενο της φοροδιαφυγής, της φορο-αποφυγής και των πάσης φύσεων εισφορο-απο/δια-φυγών ανθεί στη χώρα μας. Στις τελευταίες δεκαετίες, η χαλαρότητα του φορο-εισπρακτικού μηχανισμού ήταν συνειδητή κυβερνητική γραμμή. Η φοροδιαφυγή ήταν υποκατάστατο της βιομηχανικής πολιτικής (ενίσχυση των μικρότερων και λιγότερο ανταγωνιστικών επιχειρήσεων), της πολιτικής απασχόλησης (διατήρηση στη ζωή επιχειρήσεων που αν πλήρωναν τους φόρους τους ή θα έκλειναν ή θα απέλυαν προσωπικό), της κοινωνικής πολιτικής (να ζήσουν και οι φτωχοί της γκρίζας οικονομίας) και, βεβαίως, σαν επιλεκτικό εργαλείο επιβράβευσης και τιμωρίας στο πελατειακό δούναι και λαβείν (προς επιχειρηματίες, κοινωνικές ομάδες, μερίδα εργαζομένων που αύξανε το εισόδημά της μέσα από άτυπους διακανονισμούς ή/και σκαστή διαφθορά...). Όλα αυτά είναι γνωστά, θλιβερά και χιλιο-ειπωμένα.
Και, ακριβώς επειδή ήταν γνωστά, λειτουργούσαν όπως και η κληρονομιά της θείας: ξέρουμε πού θα βρούμε τα λεφτά, άρα ξοδεύουμε αμέριμνα «προεισπράττοντας» την πάταξη της φοροδιαφυγής. Η πάταξη της φοροδιαφυγής ως Κέρας της Αμάλθειας, μιας πηγής ανεξάντλητου πλούτου και μάλιστα με ηθική ανωτερότητα. Η οποία λύνει τα μεγάλα προβλήματα με τρόπο μαγικό, ανώδυνο και -κυρίως- χωρίς μεταρρυθμίσεις. Είναι μια άλλη εκδοχή του «λεφτά υπάρχουν».
Οι δικαιολογημένες κραυγές για υπερφορολόγηση, που ακούγονται τώρα, είναι το αποτέλεσμα -και η τιμωρία- αυτής της τακτικής.
Η κυβέρνηση φαίνεται πως υιοθετεί τον ρόλο των φτωχών συγγενών που προσδοκούν να σωθούν με την κληρονομιά της πλούσιας θείας (της θείας φοροδιαφυγής). Αντί να περιορίσει τις σπατάλες του κρατικού μηχανισμού, επικαλείται τα μυθώδη έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής για να διατηρεί μισθοδοτούμενους δημόσιους υπαλλήλους 2 και 3 φορές περισσότερους από όσο αντέχει. Και όταν διαψεύδεται, φορολογεί παραπάνω. Στο όνομα της «θείας» και της κληρονομιάς της...
Σε μερικές πιο «σκληρές» ταινίες, όμως, αποδεικνύεται ότι η θεία είχε χάσει την περιουσία στο καζίνο. Ή της τα είχε πάρει νεάζων εραστής. Η ότι η πλούσια εμφάνισή της και τα ακριβά φορέματα ήταν δανεικά. Η κληρονομιά όταν έρθει είναι μικρότερη και ίσως φορολογείται...
Δυστυχώς για μας, κάπως έτσι και τώρα. Όση κι αν ήταν η φοροδιαφυγή στις «καλές μέρες», το παραγωγικό αντικείμενο που φοροδιαφεύγει σήμερα έχει υποστεί την ίδια (αν όχι και μεγαλύτερη) μείωση με τη νόμιμη δραστηριότητα στη διάρκεια της κρίσης. Η επιμονή να βρούμε όλα όσα μας λείπουν από την πάταξη της φοροδιαφυγής τελικά κινδυνεύει να οξύνει, αντί να λύσει, τα προβλήματα της οικονομίας.
Το σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε τώρα λιγότερο πλούσιοι από όσο νομίζαμε και να περιορίσουμε τις φιλοδοξίες μας εκεί που μπορούμε και εκεί που μας επιτρέπει η παραγωγή μας σήμερα. Παράλληλα, να πάρουμε όλα τα μέτρα που θα μας βοηθήσουν να αυξήσουμε τις παραγωγικές μας δυνατότητες στο μέλλον.
Τα χρήσιμα πρότυπα για τις ζητούμενες δημόσιες και ιδιωτικές συμπεριφορές που χρειαζόμαστε σήμερα δεν θα μας τα δείξει η Φίνος Φιλμ...Η επιμονή να βρούμε όλα όσα μας λείπουν από την πάταξη της φοροδιαφυγής τελικά κινδυνεύει να οξύνει, αντί να λύσει, τα προβλήματα της οικονομίας
*Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειo Πανεπιστήμιο και αντιπρόεδρος της «Δράσης». Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Έθνος της 2ης Φεβρουαρίου του 2013.
Η φοροδιαφυγή αντιμετωπίζεται κατά παράδοση από τις ελληνικές κυβερνήσεις όπως ο ελληνικός κινηματογράφος παρουσίαζε τις «πλούσιες θείες» στα μάτια των επίδοξων, φτωχών, κληρονόμων: κάπου υπάρχει κάποια περιουσία (που κανείς δεν ξέρει ακριβώς πόση είναι, αλλά είναι μεγάλη), κάποια στιγμή η -ελαφρώς αντιπαθής- θεία θα αποβιώσει (κανείς δεν γνωρίζει το πότε, αλλά δεν θα αργήσει). Αρα οι φτωχοί συγγενείς «έχουν λαμβάνειν»... Και με την προσδοκία ότι «λεφτά υπάρχουν» και σύντομα θα έρθουν, μπορούν να προγραμματίσουν, να «ανοιχτούν» σε έξοδα, να υποσχεθούν σε δανειστές κ.λπ. κ.λπ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το φαινόμενο της φοροδιαφυγής, της φορο-αποφυγής και των πάσης φύσεων εισφορο-απο/δια-φυγών ανθεί στη χώρα μας. Στις τελευταίες δεκαετίες, η χαλαρότητα του φορο-εισπρακτικού μηχανισμού ήταν συνειδητή κυβερνητική γραμμή. Η φοροδιαφυγή ήταν υποκατάστατο της βιομηχανικής πολιτικής (ενίσχυση των μικρότερων και λιγότερο ανταγωνιστικών επιχειρήσεων), της πολιτικής απασχόλησης (διατήρηση στη ζωή επιχειρήσεων που αν πλήρωναν τους φόρους τους ή θα έκλειναν ή θα απέλυαν προσωπικό), της κοινωνικής πολιτικής (να ζήσουν και οι φτωχοί της γκρίζας οικονομίας) και, βεβαίως, σαν επιλεκτικό εργαλείο επιβράβευσης και τιμωρίας στο πελατειακό δούναι και λαβείν (προς επιχειρηματίες, κοινωνικές ομάδες, μερίδα εργαζομένων που αύξανε το εισόδημά της μέσα από άτυπους διακανονισμούς ή/και σκαστή διαφθορά...). Όλα αυτά είναι γνωστά, θλιβερά και χιλιο-ειπωμένα.
Και, ακριβώς επειδή ήταν γνωστά, λειτουργούσαν όπως και η κληρονομιά της θείας: ξέρουμε πού θα βρούμε τα λεφτά, άρα ξοδεύουμε αμέριμνα «προεισπράττοντας» την πάταξη της φοροδιαφυγής. Η πάταξη της φοροδιαφυγής ως Κέρας της Αμάλθειας, μιας πηγής ανεξάντλητου πλούτου και μάλιστα με ηθική ανωτερότητα. Η οποία λύνει τα μεγάλα προβλήματα με τρόπο μαγικό, ανώδυνο και -κυρίως- χωρίς μεταρρυθμίσεις. Είναι μια άλλη εκδοχή του «λεφτά υπάρχουν».
Οι δικαιολογημένες κραυγές για υπερφορολόγηση, που ακούγονται τώρα, είναι το αποτέλεσμα -και η τιμωρία- αυτής της τακτικής.
Η κυβέρνηση φαίνεται πως υιοθετεί τον ρόλο των φτωχών συγγενών που προσδοκούν να σωθούν με την κληρονομιά της πλούσιας θείας (της θείας φοροδιαφυγής). Αντί να περιορίσει τις σπατάλες του κρατικού μηχανισμού, επικαλείται τα μυθώδη έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής για να διατηρεί μισθοδοτούμενους δημόσιους υπαλλήλους 2 και 3 φορές περισσότερους από όσο αντέχει. Και όταν διαψεύδεται, φορολογεί παραπάνω. Στο όνομα της «θείας» και της κληρονομιάς της...
Σε μερικές πιο «σκληρές» ταινίες, όμως, αποδεικνύεται ότι η θεία είχε χάσει την περιουσία στο καζίνο. Ή της τα είχε πάρει νεάζων εραστής. Η ότι η πλούσια εμφάνισή της και τα ακριβά φορέματα ήταν δανεικά. Η κληρονομιά όταν έρθει είναι μικρότερη και ίσως φορολογείται...
Δυστυχώς για μας, κάπως έτσι και τώρα. Όση κι αν ήταν η φοροδιαφυγή στις «καλές μέρες», το παραγωγικό αντικείμενο που φοροδιαφεύγει σήμερα έχει υποστεί την ίδια (αν όχι και μεγαλύτερη) μείωση με τη νόμιμη δραστηριότητα στη διάρκεια της κρίσης. Η επιμονή να βρούμε όλα όσα μας λείπουν από την πάταξη της φοροδιαφυγής τελικά κινδυνεύει να οξύνει, αντί να λύσει, τα προβλήματα της οικονομίας.
Το σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε τώρα λιγότερο πλούσιοι από όσο νομίζαμε και να περιορίσουμε τις φιλοδοξίες μας εκεί που μπορούμε και εκεί που μας επιτρέπει η παραγωγή μας σήμερα. Παράλληλα, να πάρουμε όλα τα μέτρα που θα μας βοηθήσουν να αυξήσουμε τις παραγωγικές μας δυνατότητες στο μέλλον.
Τα χρήσιμα πρότυπα για τις ζητούμενες δημόσιες και ιδιωτικές συμπεριφορές που χρειαζόμαστε σήμερα δεν θα μας τα δείξει η Φίνος Φιλμ...Η επιμονή να βρούμε όλα όσα μας λείπουν από την πάταξη της φοροδιαφυγής τελικά κινδυνεύει να οξύνει, αντί να λύσει, τα προβλήματα της οικονομίας
*Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειo Πανεπιστήμιο και αντιπρόεδρος της «Δράσης». Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Έθνος της 2ης Φεβρουαρίου του 2013.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου