του Αριστείδη Χατζή Τα Νέα 8 Ιανουαρίου 2013
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο ελληνικός εμπορικός κινηματογράφος είχε ένα κύκνειο άσμα που έμοιαζε περισσότερο με επιθανάτιο ρόγχο. Ηθοποιοί και σκηνοθέτες της χρυσής εποχής επανήλθαν πρόσκαιρα με μια σειρά ταινιών που η αθλιότητα της αισθητικής τους συναγωνιζόταν την αθλιότητα της θεματικής τους. Η σύντομη «κινηματογραφική άνοιξη» της συμφοράς κατέληξε εκεί που της άξιζε: στις βιντεοκασέτες. Εκείνη την εποχή λοιπόν γυρίστηκε μεγάλος αριθμός ταινιών που σατίριζαν (τρόπος του λέγειν) τον Στρατό (Οι φανταρίνες), το σχολείο (Ρόδα, τσάντα και κοπάνα) και βέβαια την Εκκλησία. Χαρακτηριστικοί τίτλοι: Εθνική Παπάδων, ο Πάτερ Γκομένιος και οΠαπα-Σούζας που είχε τόση επιτυχία ώστε ακολούθησε και σίκουελ.
Κανονικά, το δρώμενο που οργάνωσε στο πλαίσιο του πρώιμου καρναβαλιού στο Άργος Ορεστικό δεν θα έπρεπε να απασχολήσει κανέναν πλην των ταλαίπωρων που το υπέστησαν. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε όμως ήταν απαράδεκτες. Ακόμα και μετριοπαθείς ιεράρχες, όπως ο Αρχιεπίσκοπος, θεώρησαν απαραίτητο να κάνουν δηλώσεις, και μάλιστα αρκετά σκληρές. Το πλέον εξοργιστικό απ’ όλα ήταν οι απροκάλυπτες υποδείξεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ που έσπευσε βέβαια να συμμορφωθεί αδειάζοντας τον βουλευτή του. Δεν θα μου φανεί παράξενο πλέον αν ζητηθεί και η άρση της ασυλίας του.
Ευτυχώς που όλα τα παραπάνω δεν έγιναν στον Πειραιά διότι αν είχαν γίνει εκεί τα πράγματα για τον βουλευτή θα ήταν σκούρα. Ως γνωστόν ο Πειραιάς είναι η νέα πρωτεύουσα της Ορθοδοξίας καθώς η Θεσσαλονίκη έχασε τον τίτλο λόγω της κακής συμπεριφοράς του δημάρχου της. Στην πρωτεύουσα της ορθοδοξίας όμως είχαν άλλου είδους προβλήματα. Στη διάρκεια της τελετής αγιασμού των υδάτων κάποιοι άνθρωποι (άκουσον άκουσον!) φιλήθηκαν στο στόμα! Ήταν μια πολιτική πράξη, καθόλου κακόγουστη, αλλά το ίδιο «ανήθικη» για τα παλαιολιθικά μυαλά που έσπευσαν να τη λογοκρίνουν.
Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα. Στις 28 Δεκεμβρίου η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Αθηναίων οργάνωσαν τη Λευκή Νύχτα. Το ωράριο λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων παρατάθηκε μέχρι τις 11 το βράδυ. Το πείραμα ήταν τόσο πετυχημένο όσο γελοίες υπήρξαν οι αντιδράσεις. Η «ελαστικοποίηση του ωραρίου» που είναι δεδομένη σε όλο τον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο εδώ ονομάστηκε «παράνομη και ανήθικη». Οι γνωστοί έμποροι της «αντικαπιταλιστικής ηθικής» έδωσαν ρέστα με δακρύβρεχτες ανακοινώσεις υπερχειλίζουσας ανοησίας.
Τι είναι τελικά αυτό που δεν μπορεί να γίνει ανεκτό, τι είναι αυτό που ενοχλεί τόσο πολύ κάθε φορά και ξεσηκώνει τους προστάτες της «ηθικής» μας που είναι έτοιμοι να ξεσπαθώσουν;
Μα τι άλλο; Η ελεύθερη ατομική επιλογή! Φαντάζομαι ότι κάποιοι άνθρωποι θα αρρωσταίνουν κυριολεκτικά όταν αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν άλλοι που δεν μοιράζονται τις δικές τους αντιλήψεις, τις δικές τους προτιμήσεις, τα δικά τους δόγματα και τις δικές τους «κοινωνικές ευαισθησίες». Η ανοχή είναι άγνωστη λέξη. Άτομα που γελάνε με την σάτιρα ιερών και οσίων, άτομα που ερωτεύονται όσες και όσους δεν πρέπει, άτομα που καταναλώνουν σε λάθος ώρα είναι γι’ αυτούς άτομα επικίνδυνα!
Όλοι έχουμε τις δικές μας απόψεις για τα πράγματα και είμαστε έτοιμοι να τις υποστηρίξουμε και να τις υπερασπιστούμε. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που δεν αρκούνται σ’ αυτό. Δεν ησυχάζουν αν δεν επιβάλλουν τις δικές τους αρχές στο σύνολο της κοινωνίας ή τουλάχιστον στο δικό τους μικρόκοσμο. Θα ξεκινήσουν στραβοκοιτάζοντάς σε, θα μουρμουρίσουν, θα σε διαβάλλουν, θα σου κουνήσουν το δάκτυλο και στο τέλος, αν τους παίρνει, θα σου επιτεθούν με όποιον τρόπο μπορούν αν διαφωνείς μαζί τους. Θα τους βρεις συνήθως να ξημεροβραδιάζονται στο facebook ασκώντας τον δικό τους ιδιότυπο κοινωνικό έλεγχο, τραμπουκίζοντας, τρώγοντας τις σάρκες τους απ’ το κακό τους, καταντώντας ανώνυμα ή επώνυμα trolls.
Όμως όταν οι έμποροι της ηθικής είναι πραγματικά ισχυροί τα πράγματα αλλάζουν. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικές νευρώσεις αλλά με τον νομικό ηθικισμό. Την επιβολή δηλαδή της ηθικολογίας με όργανο το δίκαιο. Εκεί τα αραχνιασμένα συστήματα δεξιάς και αριστερής ηθικής, η μισαλλοδοξία, ο δογματισμός, οι εθνικιστικές φαντασιώσεις και η θρησκοληψία μετατρέπονται σε κανόνες δικαίου. Το αποτέλεσμα το βλέπετε: είναι η θεσμική μας υστέρηση.
* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Εδώ θα βρείτε το άρθρο σε μορφή PDF (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)
Ευτυχώς που όλα τα παραπάνω δεν έγιναν στον Πειραιά διότι αν είχαν γίνει εκεί τα πράγματα για τον βουλευτή θα ήταν σκούρα. Ως γνωστόν ο Πειραιάς είναι η νέα πρωτεύουσα της Ορθοδοξίας καθώς η Θεσσαλονίκη έχασε τον τίτλο λόγω της κακής συμπεριφοράς του δημάρχου της. Στην πρωτεύουσα της ορθοδοξίας όμως είχαν άλλου είδους προβλήματα. Στη διάρκεια της τελετής αγιασμού των υδάτων κάποιοι άνθρωποι (άκουσον άκουσον!) φιλήθηκαν στο στόμα! Ήταν μια πολιτική πράξη, καθόλου κακόγουστη, αλλά το ίδιο «ανήθικη» για τα παλαιολιθικά μυαλά που έσπευσαν να τη λογοκρίνουν.
Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα. Στις 28 Δεκεμβρίου η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Αθηναίων οργάνωσαν τη Λευκή Νύχτα. Το ωράριο λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων παρατάθηκε μέχρι τις 11 το βράδυ. Το πείραμα ήταν τόσο πετυχημένο όσο γελοίες υπήρξαν οι αντιδράσεις. Η «ελαστικοποίηση του ωραρίου» που είναι δεδομένη σε όλο τον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο εδώ ονομάστηκε «παράνομη και ανήθικη». Οι γνωστοί έμποροι της «αντικαπιταλιστικής ηθικής» έδωσαν ρέστα με δακρύβρεχτες ανακοινώσεις υπερχειλίζουσας ανοησίας.
Τι είναι τελικά αυτό που δεν μπορεί να γίνει ανεκτό, τι είναι αυτό που ενοχλεί τόσο πολύ κάθε φορά και ξεσηκώνει τους προστάτες της «ηθικής» μας που είναι έτοιμοι να ξεσπαθώσουν;
Μα τι άλλο; Η ελεύθερη ατομική επιλογή! Φαντάζομαι ότι κάποιοι άνθρωποι θα αρρωσταίνουν κυριολεκτικά όταν αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν άλλοι που δεν μοιράζονται τις δικές τους αντιλήψεις, τις δικές τους προτιμήσεις, τα δικά τους δόγματα και τις δικές τους «κοινωνικές ευαισθησίες». Η ανοχή είναι άγνωστη λέξη. Άτομα που γελάνε με την σάτιρα ιερών και οσίων, άτομα που ερωτεύονται όσες και όσους δεν πρέπει, άτομα που καταναλώνουν σε λάθος ώρα είναι γι’ αυτούς άτομα επικίνδυνα!
Όλοι έχουμε τις δικές μας απόψεις για τα πράγματα και είμαστε έτοιμοι να τις υποστηρίξουμε και να τις υπερασπιστούμε. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που δεν αρκούνται σ’ αυτό. Δεν ησυχάζουν αν δεν επιβάλλουν τις δικές τους αρχές στο σύνολο της κοινωνίας ή τουλάχιστον στο δικό τους μικρόκοσμο. Θα ξεκινήσουν στραβοκοιτάζοντάς σε, θα μουρμουρίσουν, θα σε διαβάλλουν, θα σου κουνήσουν το δάκτυλο και στο τέλος, αν τους παίρνει, θα σου επιτεθούν με όποιον τρόπο μπορούν αν διαφωνείς μαζί τους. Θα τους βρεις συνήθως να ξημεροβραδιάζονται στο facebook ασκώντας τον δικό τους ιδιότυπο κοινωνικό έλεγχο, τραμπουκίζοντας, τρώγοντας τις σάρκες τους απ’ το κακό τους, καταντώντας ανώνυμα ή επώνυμα trolls.
Όμως όταν οι έμποροι της ηθικής είναι πραγματικά ισχυροί τα πράγματα αλλάζουν. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικές νευρώσεις αλλά με τον νομικό ηθικισμό. Την επιβολή δηλαδή της ηθικολογίας με όργανο το δίκαιο. Εκεί τα αραχνιασμένα συστήματα δεξιάς και αριστερής ηθικής, η μισαλλοδοξία, ο δογματισμός, οι εθνικιστικές φαντασιώσεις και η θρησκοληψία μετατρέπονται σε κανόνες δικαίου. Το αποτέλεσμα το βλέπετε: είναι η θεσμική μας υστέρηση.
* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Εδώ θα βρείτε το άρθρο σε μορφή PDF (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου